Een skyline met een luchtje

Panama City is een vreemd geval. Er wonen ongeveer evenveel mensen als in Amsterdam, maar de skyline lijkt op die van een miljoenenstad. Hoe zit dat? Ten eerste is het gedeeltelijk een optische illusie. Ja, die gebouwen staan er allemaal wel, maar in tegenstelling tot in Shanghai’s Pudong of New York’s Manhattan, gaat het maar om een paar stratenblokken. Het is, kort gezegd, meer een kam dan een borstel; de skyline is maar een paar rijen dik.

 
Maar daar is niet alles mee gezegd. Net als de grote steden van China is Panama’s skyline een recent fenomeen; deze is, dankzij een economische groeispurt, in een moordend tempo gegroeid. Flexibele financiële regelgeving het gezicht van de stad ingrijpend veranderd: Mexicaanse en Colombiaanse drugskartels, en andere bedrijven wiens zakelijke praktijken het daglicht niet verdragen, wassen hun geld al jarenlang in luxe appartementsgebouwen. Bijgevolg zijn die als paddenstoelen uit de grond zijn geschoten – maar staan vaak jarenlang leeg. De resulterende skyline heeft meer weg van een Aziatische reus dan het provinciale knooppunt dat de stad van 900 duizend zielen eigenlijk is. Dat er veel leegstand is, verraadt de skyline ’s avonds: deze is donkerder dan je zou verwachten.

Vanwege de enorme ontwikkeling en een zekere hang naar kitsch en poenerigheid wordt Panama City inmiddels het ‘Dubai van Centraal Amerika’ genoemd. Maar dat zou geen recht doen aan de historie van de stad, die zich tot een van de oudste van het continent mag rekenen. En laat het nu uitgerekend een van de oudste stukjes van de stad zijn waar het leven de laatste jaren wél echt op gang is gekomen: Casco Viejo.

Casco Viejo beleefde aan het begin van de vorige eeuw zijn hoogtijdagen. Dat kun je nog steeds zien aan de vele monumentale panden die er staan. Alleen is de helft ervan anno 2015 in zo’n abominabele staat dat er soms letterlijk alleen nog een gevel staat, met een balkon waar een boom uit groeit. Toch ziet de andere helft van de gebouwen er inmiddels zeer goed uit. Dat laatste is een vrij recent fenomeen. Sinds pakweg tien jaar komen de panden één voor één tot leven.

[new_royalslider id=”32″]

 
Neem het American Trade Building. Dit was bij aanbouw in 1917 een van de rijkste en meest technologisch geavanceerde warenhuizen van zijn tijd. Maar vanaf het moment dat de Amerikaanse Kanaalzone (een stukje Panama dat onder Amerikaans bestuur viel na de voltooiing van het kanaal) werd de toegang naar het welgestelde Casco Viejo zeer beperkt. Tegelijkertijd waren de straten te nauw voor auto’s, die snel aan populariteit wonnen. Gevolg: de rijke bewoners verkasten massaal naar de buitenwijken. Alle pracht en praal van de architectuur ten spijt, verviel het leegstaande Casco Viejo tot een van de meest arme en gevaarlijkste buurten van de stad. Het American Trade Building werd zelfs een van de meest notoire locaties van heel Panama. Tot zeven jaar geleden was het het hoofdkwartier van een van de meest gewelddadige drugsbendes, en stond bekend als Kasteel Grayskull – een verwijzing naar een schurkenkasteel in de animatieserie He-Man. Pas nadat de VS in 1999 de Kanaalzone aan Panamees bestuur overdroeg, besloot het stadsbestuur dat Casco Viejo rijp was voor een grootscheepse schoonmaakactie.

Nog steeds is het straatbeeld er vol oude ruïnes vol krakers – hele families en oude dametjes die onafgebroken televisie zitten te kijken in een gebouw dat op instorten staat. Maar die staan steeds vaker naast paleiselijk opgeknapte panden, die restaurants en luxehotels huisvesten. Ook de toeristen hebben het ontdekt. Dat sandwich shops hun menu’s soms volledig in het Engels aan de muur hebben hangen, en dat deze inmiddels naast hun skinny-soy-lattes ook selfie-sticks verkopen spreekt boekdelen. Castillo Grayskull heet na een verbouwing van 25 miljoen euro inmiddels het American Trade Hotel. Sinds dit vorig jaar opende, is het het meest exclusieve adres van de stad. Behalve mooi, luxe en hip, is het hotel echter ook zeer sociaal bewust, en neemt zijn plaats in de samenleving serieus.

 
Zo heeft het designteam dat het gebouw onder handen nam, nauw samengewerkt met lokale creatieven. Toen het hotel zijn deuren opende, heeft de inwoners uit de bouwvallen een paar straten verderop banen aangeboden als kamermeisjes en conciërges. Voormalige bendeleden die soms zélf jarenlang in het gebouw hebben gewoond, leiden nu groepjes toeristen rond door wat luttele jaren geleden hun gangster-territorium was. Een van de beste chefs van de stad heeft ze een half jaar kookles gegeven zodat ze nu hun tours kunnen eindigen met een hoogstaande culinaire verrassing uit een simpel keukentje op straat. Alles om niet alleen de projectontwikkelaars, maar ook de armste bewoners mee te laten profiteren van het opknappen van hun buurt.

Vanaf de suite op de vierde verdieping van het hotel strekt het uitzicht over een prachtig plein richting de ingang van het Panamakanaal. Dat iemand dit ooit heeft willen inruilen voor de ‘nieuwe’ stad, waar de wolkenkrabbers uit zielloze winkelcentra lijken te zijn ontsproten, is inmiddels steeds moeilijker te begrijpen. Geen wonder dat Casco Viejo inmiddels is uitgegroeid tot de populairste wijk van Panama City. En geen wonder dat er nog zoveel appartementen in de nieuwe stad leeg staan. Wie zit er nu te wachten op een plekje in een steriele skyline, nu het historisch hart weer klopt als vanouds?