Spectaculaire upgrades en nieuwe ontdekkingen in Rio de Janeiro

Deze zomer zal Rio de Janeiro voor de tweede keer in drie jaar een sportevenement van wereldformaat huisvesten. Als er op 5 augustus de Olympische Zomerspelen losbarsten, zal het spektakel van het WK Voetbal in 2014 nog eens dunnetjes over worden gedaan. In de aanloop van beide evenementen is er veel veranderd in de stad. Opvallend is dat er juist in het oudste gedeelte van de stad het grootste nieuws te vinden is. De historische haven, vanwaar Rio uitgroeide tot de zinderende miljoenenstad, was tot voor kort allesbehalve een attractie. De voornaamste reden daarvoor was dat deze onveilig was, en in een abominabele staat verkeerde. Daar is met omvangrijke Porto Maravilha-project verandering in gekomen.

 
In de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw, toen Rio nog de hoofdstad van Brazilië was, was de historische havengebied een van de meest levendige delen van de stad. Toentertijd ontstond in de straten van dit district de ook wereldberoemde Samba carioca – dé dans van carnaval in Rio. Helaas volgde halverwege diezelfde eeuw een periode van verval en verloedering. Het werd een berucht onveilig gebied waar mensen het liefst wegbleven. Sindsdien was er sprake van zoveel achterstallig onderhoud, dat toen het Porto Maravilha-project in 2010 begon, er allereerst 700 kilometer aan rioolpijpen en afwateringskanalen moesten worden aangelegd of gerenoveerd.

Bij de werkzaamheden werd een groot aantal archeologische vondsten gedaan. De grootste daarvan was de herontdekking van de Valongo kade. Aan deze kade, die inmiddels een stukje landinwaarts lag en was bedolven onder een straat, werden in de eerste helft van de 19e eeuw omstreeks een miljoen slaven uit Afrika afgeleverd. Met deze vondst, en een veelheid kleinere locaties en gebruiksobjecten gerelateerd aan het Braziliaanse slavenverleden, werd een (soms moedwillig) vergeten deel van de geschiedenis van de stad blootgelegd. Inmiddels is de kade genomineerd voor een plek je op de UNESCO Werelderfgoedlijst, en werd een nieuwe wandelroute, gericht op Afro-Afrikaans erfgoed en cultuur ontwikkeld, die onder andere langs een slavenbegraafplaats, voornoemde Valongo kade, en een cultureel centrum leidt. Een kaartje van deze route kan hier worden gevonden.

Met het doel dit deel van de stad voor de Olympische Spelen weer een echte bestemming te maken voor zowel bezoekers als bewoners, werden grootscheepse renovaties verricht. Overal verscheen nieuwe bestrating, inclusief stoepen en maar liefst 17 kilometer aan fietspaden. Ook werden er maar liefst 15 duizend bomen geplant. Begin juni, nét op tijd voor de Spelen, werd de nieuwe tramlijn in gebruik genomen die de buurt met hypermoderne trams met de Santos Dumont-luchthaven verbindt. Weliswaar is dit niet de internationale luchthaven van de stad, maar bezoekers die een van de Olympische voetbalwedstrijden willen bijwonen zullen er veel baat bij hebben. Voetbal is namelijk enige sport waarvan de wedstrijden ook buiten de grenzen van Rio de Janeiro zal plaatsvinden. Een bezoek aan een van die wedstrijden kan nu als een simpele dagtrip worden ingericht, vooral een hotel in het centrum van Rio hebben geboekt. Zij hebben dankzij deze zogenaamde VLT-trams, nu een veel snellere verbinding met de Olympische voetbalsteden.

Ook op het gebied van nieuwe musea is er veel moois bij gekomen. Twee in het Porto Maravilha-havengebied springen er bovenuit. Allereerst is er het Museum van Morgen, een futuristisch bouwwerk op een pier in de Guanabarabaai (waar o.a. de Olympische zeilwedstrijden zullen worden gehouden) dat eind vorig jaar opende. Het prachtige gebouw is inmiddels een van Rio’s grote trekpleisters geworden. Er zijn permanente tentoonstellingen, een concertzaal en een educatief centrum, en onderwerpen die in het museum worden belicht richten zich allemaal op de toekomst van mensheid en aarde, zoals klimaatverandering, bevolkingsgroei, genetische manipulatie, en nieuwe technologie.

Het Museum van Morgen, ©Bernard Lessa

 
Ten tweede is er het Museu de Arte do Rio (MAR) – een museum dat in twee zeer verschillende gebouwen gehuisvest is: een neoclassicistisch paleis en een voormalig politiebureau in modernistische stijl. Beiden werden samengevoegd tot één geheel, onder een groot golvend dak. Binnen vinden bezoekers tentoonstellingen van zowel klassieke als moderne kunst uit Rio de Janeiro, met op de bovenste verdieping een prachtig uitzicht over het havengebied, de Guanabarabaai, en de enorme Rio-Niterói brug. Al met al geeft het een mooi kijkje op de modernste ontwikkelingen van deze wonderschone megastad, zonder het verleden uit het oog te verliezen.

Museu de Arte do Rio, ©Thales Leite